Byzantina Lodziensia XXXIX Widmo Mahometa, cień Samuela. Cesarstwo bizantyńskie w relacji z przedstawicielami innych religii i kultur (VII–XV w.)
Byzantina Lodziensia XXXIX Widmo Mahometa, cień Samuela. Cesarstwo bizantyńskie w relacji z przedstawicielami innych religii i kultur (VII–XV w.)
“
Prezentowana książka dzieli się na dwie podstawowe części, co jest konsekwencją faktu, że jest ona owocem dwóch paneli (W cieniu starego cesarstwa: bizantyńskie Bałkany od VII do końca XIV wieku oraz Islam i jego założyciel w kulturze europejskiego Wschodu i Zachodu w średniowieczu) zorganizowanych w ramach VI Kongresu Mediewistów Polskich, który odbył się w dniach 20–22 sierpnia 2018 roku we Wrocławiu.
W części pierwszej Czytelnik znajdzie teksty poświęcone różnorodnym aspektom historii cesarstwa bizantyńskiego i jego oddziaływań na Bałkanach, w drugiej zaś obrazowi Mahometa w kulturze średniowiecznej zarówno łacińskiej Europy Zachodniej, jak i Bizancjum oraz ludów słowiańskich, znajdujących się w orbicie jego wpływów cywilizacyjnych.
Autorzy zamieszczonych w książce tekstów wywodzą się z kilku ośrodków naukowych, tak polskich: Kraków (Jan Witold Żelazny), Lublin (Piotr Kochanek), Łódź (Zofia A. Brzozowska, Maciej Dawczyk, Karolina Krzeszewska, Mirosław J. Leszka, Małgorzata Skowronek, Szymon Wierzbiński, Teresa Wolińska), Poznań (Zdzisław Pentek), Wrocław (Aleksander Paroń), Zielona Góra (Jarosław Dudek), jak i zagranicznych: Sofia (Tsvetelin Stepanov).
*
Wszystkie teksty opracowane zostały na wysokim poziomie, z zachowaniem zasad charakteryzujących literaturę naukową (metodologia, logika i sposoby wnioskowania). Zaopatrzono je w kompetentnie zebraną, obszerną podstawę źródłową i literaturę, […] Znakomitym zabiegiem jest wprowadzenie w niektórych tekstach dodatków źródłowych (zwraca choćby uwagę świetne tłumaczenie z artykułu Z. A Brzozowskiej) oraz materiału ilustracyjnego (artykule P. Kochanka).
Spis treści
Wstęp 9
Część I. W cieniu starego cesarstwa: bizantyńskie Bałkany od VII do końca XIV w. 11
I. Zapożyczona czy własna wizja dziejów powszechnych? Wpływ autorów bizantyńskich na świadomość historyczną Słowian Południowych i Wschodnich (na przykładzie opowieści o Mahomecie i Historii paulicjan Piotra z Sycylii) (Zofia Brzozowska) 13
II. Zachodnie Bałkany (VII–XIV w) – utracone i odzyskane dla Bizancjum (Jarosław Dudek) 45
1.Zachodnie Bałkany utracone i zapamiętane 46
2. Zachodnie Bałkany odzyskane i obronione 49
3. Bizantyńskie zachodnie Bałkany – specyfika 54
III. Mapa z Ripoll i logika jej systemu winiet ze szczególnym uwzględnieniem Półwyspu Bałkańskiego i Konstantynopola (Piotr Kochanek) 59
IV. Obraz cara Samuela w źródłach bizantyńskich (koniec X–XII w.) (Mirosław J. Leszka) 111
1.Władca 114
2.Wódz 118
V. Niechciani uchodźcy: stepowi przybysze na bizantyńskich Bałkanach (XI–XII w.) (Aleksander Paroń) 125
1. Spokojny wiek X 127
2.Trauma wieku XI 129
3. Izolacjonizm epoki Komnenów 142
4. Paristrion: bufor czy middle ground 146
VI. Rzetelność czy bałamuctwo? Czyli o informacjach Ahmada al-Baladuriego o cesarstwie bizantyńskim VII wieku (Zdzisław Pentek) 153
VII. The History and Culture of Bulgaria in the 7th–12th Centuries: Between Two Easts and Two Wests (Tsvetelin Stepanov) 163
VIII. Dezerterzy, zdrajcy i szpiedzy. Polityka dowództwa bizantyńskiego w świetle wybranych traktatów polemologicznych z X w. Szymon Wierzbiński 177
Część II. Islam i jego założyciel w kulturze europejskiego Wschodu i Zachodu w średniowieczu 195
IX. Pismo Święte jako narzędzie polemiczne w Contra legem sarracenorum Riccoldo da Monte di Croce (Maciej Dawczyk) 197
X. Zmagania arabsko-bizantyńskie w X w. w świetle Przeglądu historii Konstantyna Manassesa (Mirosław J. Leszka) 211
XI. Osobliwe konfrontacje islamu z chrześcijaństwem na przykładzie wybranych tekstów kultury ustnej Słowian Południowych (Karolina Krzeszewska) 219
XII. W obronie ortodoksji. Głosy antyheretyckie i antymuzułmańskie w Palei – historia, typologia, tekstologia (Małgorzata Skowronek) 231
1. Przeciwko zagubionym chrześcijanom 232
2. Wypowiedzi antyżydowskie. Paleja komentowana 238
3. Głos antymuzułmański 242
XIII. Wizerunek Mahometa w chrześcijańskiej wersji legendy o Sergiuszu Bahirze na przykładzie długiej redakcji arabskiej (Teresa Wolińska) 247
XIV. Mahomet jako herezjarcha w opinii autorów chrześcijańskich (do Jana z Damaszku) (Jan Witold Żelazny) 279
Summary 289
Wykaz skrótów 297
Bibliografia 303
Źródła 304
Opracowania 316
Indeks osobowy 347
Indeks nazw geograficznych i etnicznych 355
Abstrakty 361
Abstracts 367″
Książka historyczna ukazała się nakładem wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego.
