Rycerz w podróży, na kwaterze i ze spyżą : Jan Szymczak
Rycerz w podróży, na kwaterze i ze spyżą : Jan Szymczak
Książka historyczna Jana Szymczaka pt. Rycerz w podróży, na kwaterze i ze spyżą : Profesor Andrzej Nadolski w swojej książce, interesującej dla każdego czytelnika oraz inspirującej dla badaczy broni i stroju średniowiecznego rycerstwa polskiego, napisał, że jakkolwiek „właściwym żywiołem rycerza była wojna”, „to było sporo okazji”, kiedy rycerz „nawet w okresie pokoju występował zbrojnie”. Takimi wydarzeniami były m.in. wizytacje własnych dóbr, udział w prestiżowych dla jego stanu wiecach i sądach na szczeblu powiatu i województwa, wyjazdy na targi i jarmarki, pielgrzymki do miejsc kultu świętych itd. Nie zawsze były to przedsięwzięcia łatwe i często mało bezpieczne, toteż niezbędne w tym tomie jest przybliżenie towarzyszącej im atmosfery oraz pokonywanych trudności w różnych porach roku i warunkach atmosferycznych, zanim dotrą do celu podróży.
Jest to zresztą konieczne dopełnienie realizowanego od kilku lat cyklu: Rycerz na wojnie, w podróży i na kwaterze. Do tej pory wypełniony treścią został w zasadzie tylko pierwszy człon tego tytułu, mówiący o wojnie, pora zatem najwyższa, aby po pięciu latach przerwy od daty ukazania się ostatniego tomu w 2018 r., kolejny wypełnić dwoma pozostałymi elementami, mieszczącymi się wszakże w ramach jednego problemu, jakim była podróż – i to zarówno w czasach pokoju, jak i podczas wojny. Wiązały się z nią często różne niebezpieczeństwa, spowodowane naturą i aurą, a także zgotowane przez ludzi, jak bandytyzm na drogach, nocleg często w lichej karczmie lub we własnym namiocie, a ostatecznie nawet w szałasie.
Zabezpieczenie wyżywienia sobie i swojemu orszakowi, wykonanie obowiązku dostarczenia wozu wojennego, skarbnego lub picznego z prowiantem, wraz z zapewnieniem im ochrony po drodze do wyznaczonego celu, to kolejne elementy problematyki podniesionej w tym tomie. Uzupełniają ją sprawy związane z organizacją zaopatrzenia w żywność załóg w tzw. stałych punktach oporu, ale głównie w grodach i zamkach. Dotyczy to zwłaszcza obiektów położonych w najważniejszych dla państwa Piastów i Jagiellonów regionach kraju i strzegących jego granic w różnych okresach historycznych.
W tym tomie będą zatem dominować dwa wątki, ale obydwa związane z podróżami, tj. zakwaterowanie, transport i komunikacja oraz zawsze niezbędne w takich sytuacjach zasoby żywnościowe, czyli pełna do zrealizowania współczesna indywidualna delegacja służbowa. (ze Wstępu)
Spis treści
Wykaz skrótów 9
Wstęp 11
Rozdział I. Podróżowanie nie zawsze komfortowe i bezpieczne 21
1. Trudne i niebezpieczne drogi 21
2. Zakwaterowanie podróżne i wojenne 40
a. Wawelskie pokoje gościnne 40
b. Inne kwatery gościnne 43
c. Postój i nocleg w karczmie 47
d. Namiot namiastką domu 59
d.1. Rodzaje namiotów i ich produkcja 73
e. Szałas w ostateczności 82
3. Podróżny niezbędnik 89
a. Podstawowy sprzęt podróżny 89
b. Hergewet, czyli arma bellica 96
4. Giermek jako osobista obsługa rycerza i jego straż przyboczna 100
5. Czas i koszty podróży 109
Rozdział II. Pojazdy podróżne i transport wojenny 113
1. Rodzaje pojazdów 115
a. Konstrukcja pojazdów 123
b. Ceny pojazdów 127
c. Wozy z kosami 133
d. Wozy z poklatem 135
2. Wozy „ze wszytkimi potrzebami” 143
3. Woźniki w zaprzęgu 158
4. Broń na wozach wojennych 178
5. Zbrojna eskorta wozów picznych 181
6. Sanie nie tylko w transporcie zimowym 194
7. Transport nawodny i nie tylko wojenny 195
Rozdział III. „Głód straszniejszy od miecza” 207
1. Aprowizacja 207
2. Zasoby żywnościowe w stałych punktach oporu 221
3. Spyża na wozach picznych 230
4. Gdy zabrakło chleba i piwa 268
5. Kuchnia podróżna i stacjonarna, bogata i skromna 273
Zakończenie 282
Bibliografia 285
Spis ilustracji i tabel 324
Summary 328
Książka historyczna ukazała się nakładem wydawnictwa DIG.
